Main Article Content
Aim: This paper attempts to diagnose the economic situation of households in the Subcarpathian Voivodeship
in the years 2014–2022, and to determine the importance of education as a differentiating factor. Methods:
For this purpose, an analysis was conducted of the results of questionnaire studies conducted in five consecutive
periods, which rendered it possible to compare the situation over time. The data are sufficient to present
a general account of the economic situation, as well as its 8 different aspects. Variance analysis allowed for
the statistical verification of the significance of education from the perspective of the economic situation of
households. Results: The results obtained indicate that better education improves the economic situation of
a household, although the differences disappear with general economic change. The research indicates that
the least educated are exposed to the most socioeconomic risk, which manifests in difficulties in meeting their
most basic subsistence needs. Simultaneously, the economic situation of those with the highest human capital
is the most stable, which proves that higher education is a factor that improves the resilience of one’s living
standards to external disruption. Conclusions: Generally, it is possible to conclude that education remains
a factor in strengthening households’ economic security. The research is original in that it fills an empirical
gap related to verifying the existence of differences in material living standards due to educational attainment
by way of using dynamic comparisons to diagnose the situation in a peripheral region of Poland.
Article Details
Adamczyk, G. (2002). Analiza profilu demograficznego gospodarstw domowych i jego implikacje na rynku ży¬wności (Analysis of Household Demographic Profiles and Their Implications for the Food Market). Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu, 343, 17–29.
Bywalec, Cz. (2012). Ekonomika i finanse gospodarstw domowych (Household Economics and Finances). Wy-dawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Callander, E.J., Schofield, D.J., Shrestha, R.N., Kelly, S.J. (2012). Sufficient education attainment for a decent standard of living in modern Australia. Journal of Social Inclusion, 3(1), 7–20. (Crossref)
Dąbrowa, W. (2011). Badania poziomu życia – metodologia konstrukcji wybranych wskaźników (Living Standards Research – the Methodology of Constructing Selected Indicators). Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomii w Tarnowie, 1(17), 67–82.
Domański, H. (2020). Zmiany w stratyfikacji społecznej w Polsce (Changes in Polish Social Stratification). Ekon-omista, 2, 286–305. https://doi.org/10.52335/dvqp.te156 (Crossref)
Duczkowski, N., Słowik, L. (2022). Wpływ subiektywnej oceny sytuacji materialnej na zadłużenie gospodarstw domowych (The Impact of Subjective Assessments of Material Status on Household Indebtedness). Wiado¬mości Statystyczne (The Polish Statistician), 67(8), 41– –63. http://doi.org/10.5604/01.3001.0015.9701 (Crossref)
Dudek, S., Konat, G. (2022). Kondycja gospodarstw do¬mowych. I kwartał 2022 Badania Koniunktury Gosp¬odarczej Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH, Badanie okresowe nr 118. (Household Condition Assess¬ment. 1st Quarter 2022, Economic Research by the SGH Institute of Economic Development, Periodic assessment no. 118). Warsaw University of Economics, Warszawa.
Eurostat (2023a). Mean and median income by educa¬tional attainment level – EU-SILC survey. Retrieved from https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/ ilc_di08/default/table?lang=en [accessed: 01.08.2023].
Eurostat (2023b). Mean and median income by age and sex – EU-SILC and ECHP surveys. Retrieved from https:// ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/ilc_di03/de¬fault/table?lang=en [accessed: 01.08.2023].
Eurostat (2023c). At-risk-of-poverty rate by poverty thresh¬old and educational attainment level – EU-SILC sur-vey. Retrieved from https://ec.europa.eu/eurostat/data¬browser/view/ilc_li07/default/table?lang=en [accessed: 01.08.2023].
Eurostat (2023d). Material and social deprivation rate by age, sex and educational attainment level. Retrieved from https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/ilc_ mdsd03/default/table?lang=en [accessed: 01.08.2023].
Eurostat (2023e). Persons living in households with very low work intensity by educational attainment level (popula-tion aged 18 to 59 years) – EU 2020 strategy. Retrieved from https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/ilc_ lvhl14n/default/table?lang=en [accessed: 01.08.2023].
Fabrizi, E., Mussida, Ch., Parisi, M.L. (2023). Comparing Material and Social Deprivation Indicators: Identification of Deprived Populations. Social Indicators Research, 165, 999–1020. https://doi.org/10.1007/s11205-022-03058-6 (Crossref)
Gaweł-Luty, E. (2022), Wybrane konteksty jakości życia (Selected Quality of Life Contexts). Colloquium Peda¬gogika – Nauki o Polityce i Administracji (Colloquium Pedagogics – Political and Administrative Sciences), 3(47), 163–173. http://doi.org/10.34813/28coll2022
GUS (2015a). Budżety gospodarstw domowych w 2014 r. (Household budget survey in 2014). Informacje i opra¬cowania statystyczne (Statistical Information and Elabo¬rations). Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa.
GUS (2015b). Subiektywny dobrobyt w Polsce. Na pod¬stawie badania spójności społecznej 2015 (Subjective well-being in Poland. Based on the 2015 social cohesion survey). Departament Badań Społecznych i Warunków Życia GUS, Urząd Statystyczny w Łodzi. Retrieved from https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/ defaultaktualnosci/5486/20/1/1/subiektywny_dobrobyt. pdf [accessed: 25.08.2023].
GUS (2019). Budżety gospodarstw domowych w 2018 r. (Household budget survey in 2018). (2019). Informac¬je statystyczne (Statistical Information). Zakład Wy¬dawnictw Statystycznych, Warszawa.
GUS (2021). Budżety gospodarstw domowych w 2020 r. (Household budget survey in 2020). (2021). Informac¬je statystyczne (Statistical Information). Zakład Wy¬dawnictw Statystycznych, Warszawa.
GUS (2022a). Aktywność ekonomiczna ludności Polski – 4 kwartał 2021 r. (Labour force survey in Poland – quar¬ter 4/2021), Informacje statystyczne (Statistical informa¬tion). Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa.
GUS (2022b). Budżety gospodarstw domowych w 2021 r. (Household budget survey in 2021). Analizy (Statisti¬cal Information). Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa.
GUS (2023). Aktywność ekonomiczna ludności Polski – 4 kwartał 2022 roku (Labour force survey in Poland – quarter 4/2022), Informacje statystyczne (Statistical infor¬mation). Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa.
GUS, BDL (2023a). Rynek pracy/Aktywność ekonomicz¬na ludności w wieku 15 lat i więcej według BAEL (dane
średnioroczne)/Ludność wg typu aktywności i poziomu wykształcenia (Labour market/Economic activity of peo¬ple aged 15 and above according to BAEL (annual average data)/Population by type of activity and educational attain¬ment). Retrieved from https://bdl.stat.gov.pl/bdl/metadane/ metryka/2350?back=True [accessed: 01.08.2023].
GUS, BDL (2023b). Rynek pracy/Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15–89 lat według BAEL (dane kwar-talne)/Stopa bezrobocia wg płci (Labour market/Eco¬nomic activity of people aged 15 and above according to BAEL (quarterly data)/Unemployment rate by gender). Retrieved from https://bdl.stat.gov.pl/bdl/metadane/me-tryka/2361?back=True [accessed: 23.08.2023].
GUS, BDL (2023c). Rachunki regionalne/Nominalne docho¬dy w sektorze gospodarstw domowych – PKD 2007 – ESA 2010/Dochody do dyspozycji brutto na 1 mieszkań¬ca (Regional accounts/Nominal incomes in households’ sector – PKD 2007 – ESA 2010/Disposable gross income per capita). Retrieved from https://bdl.stat.gov.pl/bdlarch/ metadane/cechy/3524 [accessed: 23.08.2023].
Jabłoński, Ł. (2021). Ewolucja podejść do kapitału ludzk¬iego w naukach ekonomicznych (The Evolution of Ap¬proaches to Human Capital in Economics: The National Economy). Gospodarka Narodowa, 2(306), 91–120. http://doi.org/10.33119/GN/134630 (Crossref)
Jeran, A. (2016). Nieoczywiste konsekwencje zwiększania poziomu kwalifikacji pracowników z wyższym wyksz-tałceniem (Less Obvious Consequences of Increasing Competencies of Employees Possessing Higher Educa¬tion). Edukacja Ustawiczna Dorosłych, 2, 51–59.
Kałamucka, W. (2017). Jakość życia i zabezpieczenie eg¬zystencji z perspektywy geograficznej (Quality of Life and Securing Existence from a Geographic Perspective). Wy¬dawnictwo Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Lublin.
Kalinowski, S., Łuczak, A., Szczygieł, O., Wojciechowska, A., Klimkowski, S., Komorowski, Ł. (2022). Diagnoza do opracowania programu przeciwdziałania ubóstwu i wykluczeniu województwa mazowieckiego na lata 2023–2026 (Diagnosis for the Development of a Pro¬gramme for Combatting Poverty and Deprivation in Ma¬zowieckie Voivodeship for 2023–2026). MCPS. Retrieved from https://mcps.com.pl/wp-content/uploads/2023/02/ Diagnoza_ubostwo2.pdf [accessed: 01.08.2023].
Kasprzyk, B. (2016). Subiektywne oceny dobrobytu eko¬nomicznego w gospodarstwach domowych w świetle modelowania dyskryminacyjnego (Subjective assess¬ments of economic well-being in households in the light of discrimination modelling). Ekonomista, 2, 235–252.
Kawa, M., Kisiel, M., Grzybek, M. (2017). Wybrane aspek¬ty jakości życia mieszkańców Podkarpacia (Selected as-pects of life quality of Podkarpacie residents). Nierówn¬ości Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 49 (1), 182–194. http://doi.org/10.15584/nsawg.2017.1.14 (Crossref)
King, E.M. (1990). Does Education Pay in the Labor Market? The Labor Force Participation, Occupation, and Earnings of Peruvian Women. Living Standards Measurement Study Working Paper No. 67. World Bank, Washington, D.C.
Klein, M. (2015). The increasing unemployment gap between the low and high educated in West Germany. Structural or cyclical crowding-out? Social Science Research, 50, 110– –125. https://doi.org/10.1016/j.ssresearch.2014.11.010 (Crossref)
Korzeniowska, A.M., Rutecka-Góra, J., Swacha-Lech, M., Waliszewski, K. (2023). Wpływ pandemii COVID-19 na finanse osobiste (Impact of the COVID-19 Pandem¬ic on Personal Finances). Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław. http://doi. org/10.15611/2023.47.3 (Crossref)
Kosowski, B., Kułakowska, A. (2022). Percepcja bez¬pieczeństwa ekonomicznego gospodarstw domowych (Perception of Household Economic Security). Polite¬ja, 4(79), 327–342. https://doi.org/10.12797/Polite¬ja.19.2022.79.16 (Crossref)
Kozak, J.M., Mrówczyńska-Kamińska, A. (2022). Eco¬nomic situation of households in Poland. Annals of the Polish Association of Agricultural and Agri¬business Economists, 36(1), 134–160. https://doi. org/10.5604/01.3001.0015.7629 (Crossref)
Lavrinovicha, I., Lavrinenko, O., Teivans-Treinovskis, J. (2015). Influence of education on unemployment rate and incomes of residents. Procedia – Social and Behavio¬ral Sciences, 174, 3824–3831. https://doi.org/10.1016/j. sbspro.2015.01.1120 (Crossref)
Lindberg, M.H., Chen, G., Olsen, J.A., Abelsen, B. (2022). Combining education and income into a socioeconomic position score for use in studies of health inequalities. BMC Public Health, 22, 969. https://doi.org/10.1186/ s12889-022-13366-8 (Crossref)
Majchrowska, A., Roszkowska, S. (2013). Czy wykształ¬cenie i doświadczenie zawodowe mają znaczenie? Wyniki równania Mincera dla Polski (Do Education and Professional Experience Matter? Results of the Mincer Equation for Poland). Roczniki Kolegium Ana¬liz Ekonomicznych, 30, 235–253.
Orszulak-Dudkowska, K. (2019). Arytmetyka codzi¬enności. Antropologiczna analiza rachunków do¬mowych (Everyday Arithmetic: An Anthropological Analysis of House Budgets). Wydawnictwo Uniwer¬sytetu Łódzkiego, Łódź. (Crossref)
Petrovska, M., Pantyley, V. (2014). Poziom życia obwodu lwowskiego na Ukrainie: diagnoza stanu (Living Standardsb in Lviv Oblast, Ukraine: a Diagnosis). Annales Universita¬tis Mariae Curie-Skłodowska sec. B, 69(2), 97–117. (Crossref)
Petrovska, M., Pantyley, V. (2022). Wybrane elementy pozi¬omu i jakości życia ludności obwodu wołyńskiego: di¬agnoza stanu (Selected Elements of Living Quality and Standards of the Population of Volhynia Oblast: a Diag¬nosis). Prace i Studia Geograficzne, 67.4, 77–87. http:// doi.org/10.48128/pisg/2022-67.4-04 (Crossref)
Piekutowski, J. (2020). Mapa polskich różnic. Opracowanie na zlecenie Laboratorium „Więzi” w ramach projektu Oczysz¬czalnia 2020 (Map of Polish Differences: An Analysis Com¬missioned by the „Więzi” Laboratory as Part of the Oczysz¬czalnia 2020 Project). Towarzystwo Więź, Warszawa.
Psacharopoulos, G., Patrinos, H.A. (2018). Returns to In¬vestment in Education: A Decennial Review of the Global Literature. Policy Research Working Paper 8402. World Bank Group. Retrieved from https://documents1. worldbank.org/curated/en/442521523465644318/pdf/ WPS8402.pdf [accessed: 24/08/2023]. (Crossref)
Skórska, A. (2022). Praca a jakość życia Polaków – zmiany w okresie pandemii COVID-19 (Work and the Qual¬ity of Life of the Polish People – Changes during the COVID-19 Pandemic). Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice. https://doi. org/10.22367/uekat.9788378758181 (Crossref)
Spada, A., Fiore, M., Galati, A. (2023). The Impact of Edu¬cation and Culture on Poverty Reduction: Evidence from Panel Data of European Countries. Social Indicators Re¬search. https://doi.org/10.1007/s11205-023-03155-0 (Crossref)
Stasiak, J. (2022). Rynek pracy a edukacja w Polsce (The Job Market and Education in Poland). [In:] A. Stępni¬ak-Kucharska, M. Kapela (Eds.). Współczesne prob¬lemy gospodarcze – Zrównoważony rozwój (Modern Economic Issues – Sustainable Development). Kolegi¬um Nauk Ekonomicznych i Społecznych, Politechnika Warszawska, Płock, .
Sztyber, W.B. (2021). Wpływ poziomu wykształcenia na dochody pracowników (The Impact of Educational At¬tainment on Employee Income). Polityka Społeczna, 48(1), 18–23. http://doi.org/10.5604/01.3001.0014.9654 (Crossref)
Turčínková, J., Stávková, J. (2012). Does the Attained Level of Education Affect the Income Situation of Households? Procedia – Social and Behavioral Sciences, 55, 1036–1042. https://doi.org/10.1016/j.sb¬spro.2012.09.595 (Crossref)
Utzig, M., Raczkowska, M., Chądrzyński, M., Wrzesińs¬ka-Kowal, J. (2022). Otoczenie ekonomiczne polskich gospodarstw domowych – wybrane elementy (The Eco¬nomic Environment of Polish Households – Selected Aspects). Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
Wałęga, A. (2012). Zróżnicowanie poziomu i źródeł docho¬dów gospodarstw pracowniczych w Polsce (Diversity of level and sources of employees’ households income in Poland). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconom¬ica, 271, 219–232.
Wereda, W., Prokopowicz, D. (2017). Economic and fi¬nancial situation of households in Poland – analysis and diagnosis. Zeszyty Naukowe Polityki Europejsk¬ie, Finanse i Marketing, 18(67), 240–258. https://doi. org/10.22630/PEFIM.2017.18.67.37 (Crossref)
Yang, D., Zheng, G., Wang, H., Li, M. (2022). Educa¬tion, Income, and Happiness: Evidence From China. Frontiers in Public Health, 10, 855327. http://doi. org/10.3389/fpubh.2022.855327 (Crossref)
Zbyrad, T. (2022). Warunki życia Polaków oraz aktywn¬ość zawodowa (Quality of Life in Poland and Pro¬fessional Activity). [In:] R.M. Staniszewski (Ed.), Pomiędzy pandemią Covid-19 a wojną w Ukrainie. Diagnoza stanu polskiego społeczeństwa (Between the Covid-19 Pandemic and the War in Ukraine: A Diagnosis of Polish Society). Wydawnictwo ToC, Kraków, 63–83.
Downloads
- Piotr Cyrek, Marian Woźniak, THE MEANING OF MARKET INFORMATION FOR RETAIL TRADE ENTERPRISES , Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia: Vol. 4 No. 1 (2005)
- Piotr Cyrek, DIRECTIONS OF CHANGES IN THE OFFER OF RETAILERS AND THEIR CONSTRAINTS , Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia: Vol. 9 No. 3 (2010)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.